De derde naamval heeft als belangrijkste functie het markeren van het meewerkend voorwerp. Ook komt deze naamval voor na bepaalde voorzetsels en werkwoorden en in onpersoonlijke zinnen.
De verbuiging van het zelfstandig naamwoord enkelvoud in de derde naamval staat in het schema hieronder. Klik hier voor een volledig overzicht.
mannelijk | vrouwelijk | onzijdig | ||||
hard | zacht | hard | zacht | hard | zacht | |
Enkelvoud | ||||||
uitgang | -y | -ю | -е | -е | -y | -ю |
voorbeeld | журнáлy | рублю́ | газéте | недéле | винý | мóрю |
Wanneer we over de derde naamval spreken in de functie van meewerkend voorwerp, spreken we ook wel over de recipiënt van de handeling. Daarmee wordt bedoeld dat de derde naamval in een zin de ontvanger van de handeling markeert. Er wordt duidelijk gemaakt voor wie de handeling is bedoeld of op wie men zich oriënteert.
In deze zin is Tanja de ontvanger van de handeling. Tanja is het meewerkend voorwerp en staat dus in de derde naamval.
Het voorzetsel к heeft als betekenis → naar, tot aan (in de richting van). Dit moet opgevat worden als (tot) heel dichtbij, maar zonder dat er (lichamelijk) contact is bij personen. Bij richtingaanduiding m.b.t. personen wordt altijd к gebruikt!
Het voorzetsel по heeft als betekenis → over de oppervlakte van (door).
Het werkwoord звони́ть regeert de derde naamval wanneer het opbellen van een persoon betreft. Wordt er gebeld naar een instantie of plaats, dan geldt звони́ть в/на + 4e nv.
Andere voorbeelden van werkwoorden die gaan met de derde naamval zijn мешáть (storen, hinderen), помогáть (iemand helpen), нрáвиться (bevallen; leuk/prettig/ lekker vinden).
In onpersoonlijke zinnen met мóжно, нельзя́, нáдо, не нáдо staat de persoon die in de Nederlandse zin onderwerp is in de derde naamval.
Hoi,
Als K + 3e nv alleen voor een persoon gebruikt wordt, wordt het dan niet:
я иду в школу, (in de 4e nv) want school is geen persoon. Of is het onderwerp (ik) hier al genoeg om aan die ‘persoons eis’ te voldoen?
Klopt. я иду в школу is correct, gewoon vierde naamval dus. De derde naamval gebruik je alleen bij dingen die bezield zijn: personen en dieren.
Hoi Yaron, dank voor je bericht. Ik snap de verwarring.
– ‘naar mama’ kan alleen worden uitgedrukt door к мáме. Het voorzetsel к (+3) heeft hier zijn prototypische betekenis ‘beweging van objecten, personen etc. in de richting van een doel zonder direct contact daarmee’. Dat ‘zonder direct contact’ is belangrijk.
– In situaties van beweging naar een doel suggereert het voorzetsel в (+4) dat er na het bereiken van het doel direct contact ontstaat met dat doel. De zin Я идý в шкóлy betekent daarom ‘Ik loop naar school’ in de betekenis ‘om lessen te volgen in het gebouw’: contact! De combinatie к шкóле is ook correct, maar heeft een andere betekenis. Het betekent ‘naar school’ in de betekenis van ‘in de richting van’ of ’tot aan (het schoolgebouw)’. Er is dus geen contact!
Als het goed is begrijp je nu dan ook waarom bij personen alleen к + 3e nv. wordt gebruikt en dat bijvoorbeeld в мáмy niet mogelijk is. 🙂