De verbuiging en betekenis van het hoofdtelwoord один

In een eerder blogbericht zagen we dat het telwoord один (een) een mannelijke, vrouwelijke en onzijdige variant heeft. Hierbij hoort ook nog een vorm voor het meervoud. In de verbuiging gedraagt один zich hetzelfde als het bijvoeglijke naamwoord en voornaamwoord.

 naamval  mann.  vrw.  onz.  meerv.
 nom.  оди́н  однá  однó  одни́
 gen.  одногó  однóй  одногó  одни́х
 dat.  одномý  однóй  одномý  одни́м
 acc.  1/2  однý  однó  1/2
 instr.  одни́м  однóй  одни́м  одни́ми
 loc  однóм  однóй  однóм  одни́х
 (vert.)  een
  • Accent: net als bij persoonlijke en bezittelijke voornaamwoorden (en in tegenstelling tot bijvoeglijke naamwoorden) ligt het accent bij mannelijke en onzijdige vormen op de laatste klinker van de uitgang. Vergelijk: егó, емý.
  • Merk op dat ook bij один het onderscheid ‘bezield – onbezield’ geldt.
  • In samengestelde telwoorden wordt один ook verbogen.
    На прессконферéнцию мы пригласи́ли двáцать одногó журнали́ста.
    Voor de persconferentie hebben we eenentwintig journalisten uitgenodigd.

Vaste verbindingen

Er is een aantal vaste verbindingen met один:

 оди́н и тот же  dezelfde
 однó и то же  hetzelfde
 оди́н …, другóй …  de een …, de ander …
 оди́н на оди́н  alleen; onder vier ogen; een tegen een
 одни́м слóвом  kortom
 по одномý  één voor één; in één rij 
 все до одногó  tot de laatste man, niemand uitgezonderd
 (все) как оди́н (человéк)  als één man
 как однá минýта (пройти́/пролетéть)  in een mum van tijd

Один als voornaamwoord

Один wordt ook gebruikt als voornaamwoord en heeft dan de betekenissen ‘alleen; als enige; niemand anders dan; een zekere’. Bijvoorbeeld:

  • Я оди́н в ми́ре. – Ik ben alleen op de wereld.
  • Тóлько я однá знáла её тáйну. – Ik was de enige die haar geheim kende.
  • Оди́н мой знакóмый приезжáет зáвтра. – Morgen komt er een kennis van me.

Два/две, три, четыре en полтора/полторы

Geef een reactie

Informatie

Dit artikel is geschreven op 08 feb 2015, en is gearchiveerd onder Woord en getal.

Tags

, , , ,