Het deelwoord (2) t.t. en v.t. passief

In afgelopen blogbericht zijn de actieve deelwoorden besproken. Deze complementeren we nu met de twee passieve deelwoorden, die meer bijzonderheden kennen.

Het tegenwoordig passief deelwoord

Het tegenwoordig passief deelwoord kan alleen worden gevormd van sommige imperfectieve, overgankelijke werkwoorden. Zodoende kunnen werkwoorden op -ся dit type deelwoord niet vormen. Over het algemeen komen de achtervoegsels van tegenwoordige passieve deelwoorden overeen met de uitgangen van de eerste persoon meervoud van het desbetreffende werkwoord. Hieraan wordt de uitgang van het bijvoeglijk naamwoord toegevoegd.

Voor de accentuering geldt: bij deelwoorden afgeleid van werkwoorden van de e-vervoeging blijft het accentpatroon gehandhaafd, bij deelwoorden afgeleid van werkwoorden van de i-vervoeging is de accentuering als in de infinitief.

  • читáть – читáем – читáемый (-ая, -ое, -ые)
  • решáть – решáем – решáемый (-ая, -ое, -ые)
  • ви́деть – ви́дим – ви́димый (-ая, -ое, -ые)
  • люби́ть – лю́бим – люби́мый (-ая, -ое, -ые)
  • – Deelwoorden die afgeleid zijn van werkwoorden op -сти/-зти krijgen het achtervoegsel -ом-. Dus: нести́ – несём – несóмый (dragen).
    – Bij werkwoorden op -давать/-знавать wordt het tegenwoordig passief deelwoord afgeleid van de infinitiefstam: передавáть – пере|давá|емый (doorgeven).
    – Van de volgende werkwoorden wordt geen tegenwoordig passief deelwoord gevormd: бить (slaan), брать (nemen), ждать (wachten), петь (zingen), писáть (schrijven), пить (drinken), пóмнить (zich herinneren), стáвить (neerzetten).

Voor het gebruik geldt: tegenwoordige passieve deelwoorden kunnen zowel voor als achter het zelfstandig naamwoord staan. (Zie ook hier, na het grijze ‘blok’.) In het Russisch staat de handelende persoon in de vijfde naamval, wat in het Nederlands wordt vertaald met door. Dus:

  • рецéпты, выпи́сываемые врачóм, … – de recepten, die door de arts worden uitgeschreven, …

Het verleden passief deelwoord

Het verleden passief deelwoord wordt voornamelijk afgeleid van perfectieve, overgankelijke werkwoorden. Bij de vorming gaat men uit van de verleden tijd mannelijk en worden er verschillende achtervoegsel gebruikt. Het deelwoord verleden tijd passief kent naast een lange vorm ook een korte vorm. Deze wordt gebruikt om het gezegde te vormen in passieve zinnen en richt zich in geslacht, getal en naamval naar het onderwerp.

Werkwoorden op -ать | achtervoegsel: -нн- | korte vorm: -н (-на, -но, -ны)

  • сдéлать – сдéлал – сдéланный (-ая, -ое, -ые)
  • написáть – написáл – напи́санный (-ая, -ое, -ые)
  • – Deelwoorden afgeleid van de werkwoorden op -ать hebben het accent op de lettergreep vóór het achtervoegsel. Daarom: напи́санный. Deze regel geldt ook als hierdoor het accent op het voorvoegsel terechtkomt, bijvoorbeeld: óтданный, сóзданный
    – Het werkwoord начáть (beginnen) is qua vorm afwijkend: нáчатый.

 Werkwoorden op -еть/-ить | achtervoegsel: -енн- | korte vorm: -eн (-eна, -eно, -eны)

  • осмотрéть – осмотрéл – осмóтренный (-ая, -ое, -ые)
  • повéсить – повéсил – повéшенный (-ая, -ое, -ые)
  • – De accentuering van deelwoorden afgeleid van werkwoorden op -еть/-ить is als in de 2e persoon enkelvoud t.t./t.k.t. Dus: осмóтришь – осмóтренный.
    – Heeft een werkwoord eindaccent, dan volgt het achtervoegsel -ённ-.
    Dus: повтори́ть – повторённый.
    – Bij deze deelwoorden treedt vaak medeklinkerwisseling op. Deze is als de medeklinkerwisseling in de 1e persoon enkelvoud t.t./t.k.t.
    Daarom: повé
    шу – повéшенный.

Werkwoorden op -ти | achtervoegsel: -ённ- | korte vorm: -ён (-енá, -енó, ены́)

  • принести́ – принёс – принесённый (-ая, -ое, -ые)
  • увезти́ – увёз – увезённый (-ая, -ое, -ые)

Werkwoorden op -ыть en werkwoorden met voorvoegsels afgeleid van eenlettergrepige werkwoorden op -еть/-ить/-ять | achtervoegsel: -т- korte vorm: -т (-та, -то, -ты)

  • откры́ть – откры́л – откры́тый (-ая, -ое, -ые)
  • уби́ть – уби́л – уби́тый (-ая, -ое, -ые)
  • взять – взял – взя́тый (-ая, -ое, -ые)
  • – De accentuering van de verleden passieve deelwoorden op -тый is als de verleden tijd mannelijk.

OEFENBOEK: hoofdstuk 18, oefening 1

One Comment

  1. gerrit jolink
    25 februari 2021

    glashelder!

Geef een reactie

Informatie

Dit artikel is geschreven op 16 jan 2014, en is gearchiveerd onder Werkwoord.

Tags

, , ,