De korte vorm van het bijvoeglijk naamwoord (1)

Veel bijvoeglijke naamwoorden hebben naast de lange vorm ook een korte vorm. Korte vormen van bijvoeglijke naamwoorden hebben geen naamvalsuitgangen en worden alleen verbogen naar geslacht en getal. Korte vormen worden alleen gemaakt van kwalitatieve bijvoeglijke naamwoorden, maar lang niet alle kwalitatieve bijvoeglijke naamwoorden kennen korte vormen. De korte vormen hebben altijd de functie van naamwoordelijk deel van het gezegde.

Over de vorming, de accenttypen en het gebruik van de korte vorm van het bijvoeglijk naamwoord valt veel meer te zeggen dan datgene wat in dit blogbericht aan de orde komt. Onderstaande moet daarom worden gezien als een inleiding bij een nog te volgen tweede stuk over het bijvoeglijk naamwoord in de korte vorm.

Uitgangen

De korte vorm mannelijk heeft geen uitgang, de korte vorm vrouwelijk gaat uit op -a, onzijdig op -o en meervoud  op -ы/-и:

Wanneer de korte vorm mannelijk op twee medeklinkers eindigt, wordt een (vluchtige) klinker ingevoegd. Een -o- wordt ingevoegd als één van de medeklinkers к is, een –е- in overige gevallen:

* Tweelettergrepige vrouwelijke vormen hebben eindaccent.

Gebruik

• Ты сегóдня свобóден? – Ben/heb je vandaag vrij?
• Он всегдá прав. – Hij heeft altijd gelijk.
• Что там ви́дно? – Wat is daar te zien?

De korte vorm van het bijvoeglijk naamwoord wordt gebruikt om aan te geven dat een eigenschap alleen onder de genoemde specifieke omstandigheden optreedt. Bijvoorbeeld:

• met betrekking tot iets/iemand
  Борщ óчень вкýсен со сметáной. –  Borsjtsj is erg lekker met zure room.
• op een bepaalde plaats/gedurende een bepaalde tijd
  Мы ужé давнó знакóмы. – Wij kennen elkaar al heel lang.

De korte vorm onzijdig wordt gebruikt om toestanden aan te duiden, zoals weer, gezondheid en emoties. Het betreft dan vaak zinnen zonder onderwerp:

• Мне прия́тно с вáми познакóмиться. – Ik vind het leuk met u kennis te maken.
• Емý всегдá хóлoдно. – Hij heeft het altijd koud.

In uitroepzinnen met как en так wordt de korte vorm gebruikt:

• Смотри́, как краси́во. – Kijk, hoe mooi het is.
• Здесь всё так дóрого! – Alles is hier zo duur!

De korte vorm van het bijvoeglijk naamwoord heeft áltijd de functie naamwoordelijk deel van het gezegde.

OEFENBOEK: hoofdstuk 13, oefening 4