Geprefigeerde werkwoorden van beweging

In het voorgaande blogbericht hebben we kennisgemaakt met de (niet-geprefigeerde) werkwoorden van beweging. Deze werkwoorden kunnen met veel voorvoegsels, in het Russisch приставки, worden gecombineerd. Hieronder staat een overzicht van de meest gebruikte voorvoegsels met de werkwoorden van beweging.

  • при-
    ‘aankomst’
    (aan-)
  • у-
    ‘vertrek’
    (weg-)
  • в-
    ‘naar binnen’
    (in-)
  • вы-
    ‘naar buiten’
    (uit-)
  • под-
    ‘nadering’
    (op iets toe)
  • от-
    ‘vertrek’
    (ergens vandaan)
  • до-
    ’tot aan’
  • пере-
    ‘van de ene
    naar de andere kant’
    (over-)
  • за-
    ‘langs’
  • про-
    ‘doorheen’/ ‘voorbij’

Regels

Als voorbeeld nemen we het gerichte en niet-gerichte werkwoord voor ‘lopen, gaan (te voet)’:

  • идти́ (gericht) – ходи́ть (niet-gericht)
    Let op: deze werkwoorden hebben allebei het imperfectieve aspect en vormen geen aspectpaar!

Voorzien we deze werkwoorden van een prefix, dan verandert hun betekenis en geldt er een aantal algemene regels. Als voorbeeld gebruiken we het prefix при- (aan-):

идти (ipf.) → прийти (pf.) | ходить (ipf.) → приходить (ipf.)

  • verandering lexicale betekenis: идти́ – gaan, lopen → прийти́ – aankomen, arriveren
  • het prefix maakt het werkwoord van gerichte beweging perfectief
  • imperfectivering op basis van het werkwoord van niet-gerichte beweging: при-ходи́ть
  • het onderscheid ‘gericht ↔ niet-gericht’ vervalt, er is alleen nog een onderscheid in aspect en dus wordt er een aspectpaar gevormd: приходи́ть (ipf.) – прийти́ (pf.).

Samenstellingen met de genoemde voorvoegsels, hun betekenissen en voorbeelden hiervan volgen op een later tijdstip in afzonderlijke berichten op dit weblog.

OEFENBOEK: hoofdstuk 22, oefening 5-7

5 Comments

  1. Rob Koelewijn
    24 juni 2016

    De paragraaf “Regels” : (…) “gelden er een aantal algemene regels.”

    “Een aantal” is enkelvoud, dus “Er geldt een aantal regels …”, of “Er gelden algemene regels”.

    • Harmen Dijkhuizen
      16 augustus 2016

      Scherp!

    • Robin Rutten
      5 september 2016

      Beide zijn juist, zie ook https://onzetaal.nl/taaladvies/aantal.

    • huub
      3 augustus 2019

      dit snap ik niet. Eerst maakt het voorvoegsel het werkwoord perfectief en bij opmerking 3 weer imperfectief? Eerst is er geen aspectpaar, maar met het voorvoegsel weer wel?

      1.verandering lexicale betekenis: идти́ – gaan, lopen → прийти́ – aankomen, arriveren
      2.het prefix maakt het werkwoord van gerichte beweging perfectief
      3.imperfectivering op basis van het werkwoord van niet-gerichte beweging: при-ходи́ть
      4.het onderscheid ‘gericht ↔ niet-gericht’ vervalt, er is alleen nog een onderscheid in aspect en dus wordt er een aspectpaar gevormd: приходи́ть (ipf.) – прийти́ (pf.).

  2. Harmen Dijkhuizen
    8 augustus 2019

    Hoi Huub,

    Het is inderdaad opmerkelijk dat het ene imperfectieve werkwoord door de prefigering perfectief wordt, terwijl het andere imperfectief blijft. Ik zou het voor nu maar als regel onthouden. Ik denk dat het komt, omdat приходи́ть een secundaire imperfectief is, maar dat moet ik eens nazoeken. Wordt vervolgd…

Geef een reactie

Informatie

Dit artikel is geschreven op 10 mrt 2015, en is gearchiveerd onder Werkwoord.

Tags

, , , , , , ,